2013 NING FEBRUARY SHATA (5)YA, (53)LANG
NA SHANGLAWT RAWT MALAN MASAT NINGHTOI HTA WUNPAWNG MUNGDAN SHANGLAWT
HPUNG GINJAW KOMITI TINGNYANG UP SALANG LANYAW ZAWNG HRA KAW NNA,
MUNGCHYING SHA NI HPANG DE SHANA SHABRA DAT AI RAWT MALAN MUNGGA
Ngai tutnawng tsawra kamhpa nga ai
Wunpawng amyu the Wunpawng Mungdan sha ni yawng, Wunpawng Mungdan
Shanglawt Hpung Shang Salang yawng hte Wunpawng Mungdan Shanglawt magam
gun yawng hpe ngwi pyaw hkam kaja nga u ga ngu, shakram dat nngai. Dai
ni na wunli lu wundan tu ai ninghtoi hta Karai Kasang a makawp maga ai
shaman chyeju san san hte sha, anhte du dep wa lu saga ai majaw, Karai
Kasang a chyeju hpe shakawn nngai.
Dai ni gaw, Wunpawng amyu hte Wunpawng
Mungdan sha ni dip da mada mahkra kaw nna lawt kawt shanglawt lu na matu
amyu sha laknak lang rawt malan bungli hpe hpaw hpang dat ai (52)ning
hpring, (53)lang na Mungshawa Rawt Malan Masat Ninghtoi rai nga mali ai.
Dip up sai chyup hkrum nga ai prat kaw
nna lawt lu na matu anhte a hpu-shawng hpu-ba ni law law gaw tinang a
asak du baw, asak aprat hpe apnawng kau let myit n daw, asum n jaw ai
sha shakut shaja gun hpai wa ai mungshawa rawt malan magam lit hpe dai
ni anhte hkringhtawng kaja dagraw let lahpa galai gun hpai nga saga ai.
Wunpawng amyu hte Wunpawng Mungdan sha ni asak du baw, asak aprat law
law arang bang da ai amyu sha magam bungli ndai gaw, dai ni na ten
Mungkan kaw nna yu mada masat masa galaw, tsun shaga myit garum ra ai
madang atsang de du dep wa sai re.
Dai re ai majaw, mungshawa rawt malan
bungli hpe gun hpai shaja lai wa sai Wunpawng Mungdan Shanglawt magam
gun yawng hte Mungchying mungshawa yawng hpe ngai Wunpawng Mungdan
Shanglawt Hpung, Ginjaw Komiti Tingnyang Up kaw nna hkungga masat masa
galaw dat nngai. Nanhte a shanglawm shakut shaja apnawng ai magam bungli
ni gaw amyu sha labau hta prat dingsa angang akang lawm nga sai.
Dai ni na aten ladaw hta amyu sha magam
lit hta shanglawm shakut shaja apnawng gun hpai nga ai Wunpawng Mungdan
Shanglawt magam gun ni yawng hte Mungchying mungshawa ni yawng hpe mung
shakawn shagrau nga nngai. Anhte yawng shakut shaja, shanglawm ai magam
bungli gaw Wunpawng amyu hte Wunpawng Mungdan sha ni yawng myit mada nga
ai shanglawt ai pandung de shadu wa magang sai.
Myen Mung asuya ban hte ban gaw Wunpawng
amyu sha ni hpe matsan chyaren re shangun, amyu sha masat kumla jahten
shaza, Mungkan ntsa e Wunpawng amyu hte Wunpawng Mungdan hpe shamat kau
lu hkra hpyen masa, mungmasa, kaga ladat amyu myu hte gasat nga ai re.
Wunpawng amyu the Wunpawng Mungdan sha ni a manu dan ai, labau lara
hpring tsup ai lamu ga, bum marawn hte dam pa layang ni hpe jahten
shaza, kam mara zing madu ashep ashin di kau nna lamu ga n lu ai amyu,
labau lara sakse n lu ai amyu byin hkra maw lanyet daw nga ai. Karai
Kasang masat jaw da ai ga ntsa, ga kata, hka kata na manu dan ai nhprang
sut rai ni, hka shi hka nu ni hpe ma-ja madu la, jahten shaza nga ai
re. Wunpawng amyu sha ni a htunghking, makam masham ni hpe htenza prai
mat hkra, htunghking hpe jahten, makam masham hpe shabya, laili laika
hpe shaza nga ai ni hkrai rai nga ma ai. Ndai gaw, Wunpawng amyu hte
Wunpawng Mungdan hpe shamat kau na hpyen wa a masing kaba rai nga ai.
Ndai zawn re ai hpe anhte kaning di hkap la, hkam la lu na rai ta?
Dai re ai majaw, Wunpawng Mungdan
Shanglawt Hpung gaw Wunpawng amyu hte Wunpawng Mungdan ngang grin nga lu
na matu hte dip da mada mahkra kaw nna shanglawt lu n'htawm, tinang gam
maka tinang jum hpajang lu ai ahkang aya jum tek lu hkra, laknak lang
nna mungshawa rawt malan bungli hpe woi awn galaw nga ai re. Ndai kaba
dik ai magam bungli hta Wunpawng amyu hte Wunpawng Mungdan sha ni yawng
myit su myit rawt shanglawm gun hpai ra nga ga ai.
Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw
tara shangwang kata e mungmasa hparan jahkrup la lu na matu (17)ning tup
gap hkat jahkring nna shagrit shanem let ladat amyu myu hte lam tam
shakut lai wa saga ai. Manu dan dik ai shaning ladaw(17) hta mahtai kaja
n lu, kaman lila shabyin kau hkrum saga ai. Gap hkat jahkring n'htawm
mungmasa bawngban ai lahkam de kade shadut kanawng yu sai raitim, Myen
Mung asuya gaw, gasat gala majan n nga ai majaw, simsa sai ngu ai hku,
gayin tsun shaga wa n'htawm, mungmasa bawngban na ninggam de n shadu ai
sha, KIO hpe shamat shatsai kau na masing hpe dan dan leng leng galaw wa
sai re. De a mahtai gaw, 2011 ning June shata (9)ya shani Wunpawng
Mungdan kata e majan bai byin hpang wa sai.
Majan byin hpang wa ai hte Myen Mung
asuya hpyen dap gaw n-gun kaba hte Wunpawng Mungdan shara shagu de htim
gasat hpang wa sai. Mung mare masha ni hpe gap sat, zingri zingrat ai
lam ladu shalai tawt lai wa masai. Mu mamu mare ni hpe wan nat jahten ai
lam, mung mare masha ni a dinghku sutgan arung arai ni hpe gashun mya
la ai lam, jahten sharun ai lam galaw nga sai re. Myen Mung asuya hpyen
dap a matse labye myit jasat arawn alai a majaw, Wunpawng amyu hte
Wunpawng Mungdan masha ni gaw Myen Mung asuya e shabyin ai yakhkak
tsimyam kaba hpe hkrum hkra hkam sha nga saga ai.
Myen Mung hta nga manga, Dap nu kaba ni
hpe jai lang nna Wunpawng Mungdan kata de tawt lai shang chyinglau htim
gasat nga sai. Myawk kaba dap dung ni hpe shara jahkrat n'htawm majoi
gap sharu bun ai majaw, Mungchying mungshawa ni law law si sum, hkala
hkrum nga saga ai. 2012 ning December shata kaw nna gaw, nbungli hte
htim gap, bawm sharu jahkrat ai lam hpe laja lana galaw nga masai re.
Ndai zawn rai nna hkarang dap, myawk dap, nbungli dap ni hte laja lana
gasat ai gaw Myen Mungdan a dinghku majan hta sawng dik ai majan nan rai
nga sai.
Mungkan Wunpawng Hpung (UN) hte Mungdan
kaba ni kaw nna tsun sadi jaw nga ai hpe ningdang nna, myit shadang myit
shadik la ai ladat the n-gun la-ba lang gasat nga ai gaw, Myen Mung
asuya a KIO hpe shamyit shatsai kau na masing jahkrat dawdan da ai hpe
ngut kre hkra galaw na ngu ai lachyum sha rai nga ai. Dai ni KIO gaw
tara ai ninghkap shingla majan hpe mungshawa yawng e madi shadaw ai hte
gun hpai nga ai re. Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung gaw, Wunpawng amyu
hte Wunpawng Mungdan masha ni hta shadip jahpang ahkang aya lu la hkra
matut n di woi awn sa wa na sha re.
Munghpawm Mungdan byin tai wa lu na matu
Myen Mungdan kata nga ai amyu sha yawng hpyi shawn, ra sharawng nga ai
Federal Munghpawm hpe gaw sharawt da ra ai. Dai de du wa lu na matu 2008
ning a Constitution kata e gara hku mung n mai byin ai. Dai re ai majaw
KIO gaw, amyu sha ni yawng ra sharawng ai mungmasa bawngban lam hpe
2008 Constitution a shinggan e n dut n dang bawngban na matu tsun
shadut, kanawng n-gun jaw nga ai re. 2008 Constitution a shingdu e
laknak lang ai Myen Mung asuya hpyen dap n-gun kaba nga ai re majaw,
Hlutdaw kata e tsun garu hparan na n mai byin ai re.
Myen Mung asuya gaw, gap hkat jahkring
nna simsa lam bawngban ra ai ngu Mungkan de tsun garu nga ai. KIO gaw
simsa lam n ra ai, baw ja ai, jahten sharun galaw ai ni re ngu masu
hkalem tsun jahtau nga ai. Gap hkat jahkring nna simsa lam bawngban na
ngu ai gaw, 2008 ning Constitution kata de dun kayin bang nna shanhte ra
ai hku jum hpajang sa wa lu na matu maw lanyet daw nga ai lam sha re
ai. 2008 ning Constitution gaw, anhte ginra madu rudi Mungchying sha ni a
matu hpa hkam dahka lam n nga ai Constitution re ai hpe yawng chye
chyalu rai nga sai.
Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung ra
sharawng ai masing gaw tara rap ra ai, hkam dahka nga ai mungmasa
bawngban hpawng hpe galaw na lam re. Mungmasa bawngban lam awng dang wa
ai shaloi simsa lam mahtai dan dawng wa na rai nga ai. Dai shaloi, ya
byin nga ai majan zim mat wa na the Mungchying mungshawa ni a yakhkak
tsimyam yawng mung hkoi mat wa na re.
Mungdan dinghku majan hpe gap hkat
jahkring nna sha gaw, aten galu shazim kau lu na lam n mai byin ai. Lai
sai ten hta laknak lang wuhpung law law gap hkat shazim yu sai raitim,
dai ni ten du hkra amyu sha ni ra sharawng ai mungmasa hparan ai ninggam
de n shadu ai sha, amyu kaba lai ladat, hpyen gumshem lailen hte ka-up
shamyit shatsai kau na ngu ai, Myen asuya a maw lanyet hta sha lup rawng
nga ai re. Dai majaw, Mungdan ngwi pyaw simsa ai hte Mungdan masha ni
yawng shim lum ai the nga pra lu na matu gaw, amyu sha ni yawng ra
sharawng ai Federal Munghpawm shabyin lu ai mungmasa bawngban lam hpe ya
jang hkrang shapraw ra sai.
Wunpawng Mungdan kata de hpyen n-gun
la-ba hte htim gasat nga ai Myen Mung asuya hpyen hpung hpe rawt malan
shingla ninghkap ai majan gaw, Wunpawng amyu hte Wunpawng Mungdan sha ni
a labau hta shamat shaprai kau n mai sai. Mungchying mungshawa yawng
shanglawm ai ninghkap majan nan rai sai. Wunpawng amyu sha ni yawng myit
hkrum kahkyin gumdin ai n-gun hpungtun kaba hpe mung gaw sharawt da lu
saga ai.
Shawnglam majan ginra e amyu hte Mungdan
a matu myu tsaw mung tsaw myit hpring hpring, magrau grang grang hte
majan poi shang nga ai Wunpawng Mungdan Shanglawt magam gun share shagan
ni yawng, mungshawa hpyen hpung hta shanglawm nga ai share shagan yawng
hpe shakawn shagrau dat nngai. Nanhte share shagan ni a atsam marai
ningja hpring tup hte shakut shaja ai majaw Wunpawng amyu hte Mungdan
sha ni
myit mada nga ai mungmasa pandung de du wa lu na lam mahkrun
hpaw wa sai re. Matut nna atsam ningja sharawt let Mungdan magam hta
shakut sa wa ga.
Amyu hte Mungdan a matu asak apnawng mat
sai share shagan yawng hpe hkungga jaw nngai. Nanhte a shakut shaja
apnawng ai myit marai gaw labau hta shaprai kau n mai prat dingsa agrin
nga na sai. Hkum hkrang daw hten hkala hkrum hkra mat ai share shagan ni
hpe mung shakawn shagrau n-gun jaw dat nngai. Nanhte a hkum hkrang
n-gun yawm ai raitim, myit marai hpe n shakya kau ai sha, matut gunhpai
lu ai magam lit ni hta gunhpai sa wa na matu shatsam dat nngai.
Amyu hte Mungdan a matu asak apnawng mat
sai myu tsaw share shagan ni a ngam nga ai kun dinghku nta masha ni hpe
mung n-gun jaw dat nngai. Myit kaji garen ai lam n nga ai sha, amyu hte
Mungdan a matu asak apnawng sai share shagan wa a matu arawng la nga
ga. Shanhte n ngut n kre kau da ai amyu sha rawt malan magam bungli hpe
anhte myit rum manang ni matut n di, dakring dalang shakut shaja gun
hpai sa wa na re.
Majan a majaw yakhkak jamjau hkrum hkra
nga ai, myit ru yawn hkyen byin hkrum nga ai hpyen koi yen mungshawa ni
hte Mungchying mungshawa yawng myit daw myit hten ai lam n nga ai sha,
rawt malan majan hta dawhpum dawnu tai ya na matu shatsam dat nngai.
Nanhte mungshawa ni a n-gun jaw, hpaji jaw, Karai Kasang kaw akyu hpyi
garum ya ai majaw, shawnglam majan pa hta awng padang ninglaw lu nga ga
ai.
Maigan Mungdan shara shagu de chyam bra
nga ai Wunpawng amyu sha yawng mung tinang du ai shara hta amyu hte
Mungdan a matu galaw mai ai magam lit ni hpe matut nna n-gun dating
shakut shaja na matu shatsam dat nngai. Amyu sha mungmasa masing nga nga
hte shanglawm ga. Maigan du, kaga hpu-nau amyu sha ni hpe kahkyin
gumdin let n-gun kaba the kanawng sa wa lu hkra zai ladat amyu myu shaw
nna shakut dingyang rai nga na matu shadut dat nngai.
Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung Shang
Salang ni yawng gaw, amyu sha rawt malan magam bungli hta kasi kamang
tai let Mungchying shawa hpe woi awn, kahkyin gumdin sa wa ra ai. Rawt
malan bungli hpe madu tai let man ang ai lit hpe sharawng awng ai hte
gun hpai ra nga ga ai. Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung n-gun kaba wa
hkra mung, Hpung Shang Salang law htam wa hkra kahkyin gumdin lit hpe
matut n di gun hpai ra ai. Hpung Shang masha shagu gaw greng grak ai hte
atsam ningja hpring nga ra ai. Magam bungli ni hpe asak hkrung matut n
di dakring dalang shakut shaja sa wa ra ai.
Dai ni laja lana byin nga ai Wunpawng
Mungdan kata na majan gaw, Wunpawng amyu hte Wunpawng Mungdan sha ni hte
sha seng ai majan n re. Myen Mungdan hpe Federal Munghpawm Mungdan de
gaw gap sa wa lu na kanawng n-gun jaw ai ninghkap shingla majan rai nga
ai. Myen Mung asuya gaw amyu sha ni ra sharawng ai Federal Munghpawm hpe
n shabyin mayu ai majaw, mungmasa bawngban lam hpe pat shingdang let
Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung hpe gasat shamyit ai lam re. Dai ni KIO
hpe n-gun la-ba hte htim gasat ai gaw amyu sha ni a myit mada ra
sharawng ai mungmasa pandung hpe jahten kau ai lam re. Dai re ai majaw,
Wunpawng Mungdan hta byin nga ai majan ndai gaw, Myen Mungdan hta nga
pra nga ai amyu sha yawng hte seng ai hpe chye na hkam la nna, amyu sha
ni ra sharawng ai mungmasa bawngban lam lawan byin pru wa hkra ladat
amyu myu hte shanglawm shakut ra nga sai.
Myen Mung asuya a sumprat dawk bang, sai
garan nga ai hpe dum chye let, amyu sha rawt malan hpung ni yawng n-gun
kahkyin nga na hpe shadut mayu ai. Amyu sha rawt malan hpung ni hte
hpaw shabawn da ai UNFC a mungmasa jasat sa wa ai hta amyu sha rawt
malan hpung yawng madi shadaw sa wa ra saga ai.
Myen Mung asuya hpyen dap kaw nna KIO
hpe n-gun la-ba the htim gasat nga ai a ntsa myit tsang lawm ai hte htim
gasat majan hpe jahkring na matu tsun shadut ya ai UN hte Mungdan kaba
ni, laknak lang rawt malan hpung ni, shinggyim wuhpung wuhpawng yawng
hpe chyeju dum ga ai. Federal Munghpawm Mungdan byin tai wa lu hkra
matut kanawng n-gun jaw ya nga na hpe myit mada nngai.
Myen Mung asuya gaw KIO hpe gasu
gabrawng ai wuhpung, jahten sharun ai wuhpung, simsa lam hpe n ra ai
wuhpung ngu nna jahpoi jahpyak ndau shabra nga ai re. Dai gaw KIO a
mungmasa si mat hkra ladat shaw agrip ai lam rai nga ai. Majan garai n
byin ai ten kaw nna dai ni majan byin nga ai ten du hkra mungmasa a
majaw byin ai manghkang hpe mungmasa hte bawngban jahkrup hparan na n
myit ai sha, Wunpawng amyu the Wunpawng Mungdan sha ni hpe sat nat
zingri, mare nat, Mungchying mungshawa ni a sutgan arung arai hpe mya
sha, jahten sharun nga ai gaw Myen Mung asuya hpyen dap ni she rai nga
ai.
Myen Mung asuya kaw nna ladat amyu myu
hte shiga masu ni hpe ndau shabra nga ai hpe kam shut ai lam n nga hkra,
Wunpawng Mungdan Shanglawt magam gun yawng hte Mungchying mungshawa ni
sadi sahka ra nga ga ai. Myen Mung asuya gaw Wunpawng amyu sha ni a
lapran, Wunpawng Mungdan kata rau nga rau pra hpu-nau amyu sha ni a
lapran sai garan, manghkang byin hkra sumprat dawk ga ni, ndau laika ni
shabra nga ma ai. Dai zawn re ai hpyen wa a yuk jahtuk bungli hpe mu
mada ai hte manghkang hpe koi yen lu hkra rau nga rau pra amyu sha ni
yawng myit hkrum kahkyin gumdin nga ra ai.
Wunpawng amyu hte Mungdan sha ni yawng a
hpyen madung langai rai nga ai Ka-ni nang hpam majan a majaw amyu sha
ni hkrat sum ai grai law mat sai. Manu dan ai Wunpawng Ramma ni hte
Wunpawng amyu sha ni a sutgan yawng manu dawn masat n lu hkrat sum wa
sai re. Dai ni na ten hta, Wunpawng amyu sha ni hpe shamat shatsai kau
na masing hta Ka-ni nang hpam hpe laknak kaba shatai nga ma ai re. Amyu
sha ni hkum dingdek gaw amyu sha magam lit kaba hku nna Ka-ni nang hpam
hpyen hpe ninghkap shingla kau ga. Wunpawng Mungdan kata Ka-ni nang hpam
hkoi tsai mat hkra anhte yawng a lit kaba rai nga sai.
Ginchyum hku nna htet shana mayu ai gaw,
shawnglam majan pa e ninghkap shingla gasat poi shang nga ai share
shagan myit rum ni yawng myit marai n shayawm kau ai sha, matut dating
shakut sa wa ga. Mungchying mungshawa yawng mung rawt malan magam lit
hta ganawng n-gun ningnan jaw ya nga ga. Hpan Madu Karai Kasang kaw akyu
hpyi garum ai hte shanglawm woi awn nga ai makam masham hpung woi ni
hte hpung masha ni yawng mung matut shakut akyu hpyi shaja let shanglawm
ga. Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung Shang Salang yawng mung rawt malan
bungli hta kasi kamang the woi awn sa wa ga.
Dai ni (52)ning hpring, (53)lang na amyu
sha rawt malan masat ninghtoi hta n-gun ningnan, atsam ningja ningnan
hte anhte yawng myit mada nga ai shanglawt ai pandung de yawng ahkum
ara, ngwi pyaw hkam kaja ai hte du wa lu hkra matut shakut shanglawm sa
wa ga ngu, awng padang ahkang aya hpe jaw ya lu ai Hpan Madu Karai
Kasang hta akyu hpyi let, nye a rawt malan ninghtoi masat mungga hpe
hpungdim dat nngai rai.
"HPAN MADU KARAI WA A AWNG DANG AI
SHAMAN CHYEJU GAW WUNPAWNG AMYU HTE WUNPAWNG MUNGDAN SHA NI A NTSA
TUTNAWNG HKAM LA LU U GA LAW."
Tingnyang Up
Ginjaw Komiti
Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung
（jinghpaw kasa)
by myitkyina.blog
Kyat Exchange Rate