အင္ဒိုနီးရွားအသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွ အရပ္ဘက္- စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး သင္ခန္းစာမ်ား

Category: အက္ေဆး

Written by ေနသြင္

မိတ္ဆက္။ ယခုေဖာ္ျပမည့္ စာတမ္းကို ေရးသားသူ Rizal Sukma သည္ အင္ဒိုနီးရွားလူမ်ဳိး ႏုိင္ငံေရးသံုးသပ္သူ ျဖစ္ၿပီး Foreign Policy မဂၢဇင္း၏ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ ေတြးေခၚရွင္ ၁၀၀ စာရင္းတြင္ ပါ၀င္ပါသည္။ စာတမ္းကို ၂၀၁၀ တြင္ ထုတ္ Democracy Under Stress: Civil-Military Relations in South and South East Asia စာအုပ္တြင္ အခန္းတခန္းအျဖစ္ ထည့္သြင္းထားျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာျပည္အသြင္ ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ ဆင္ျခင္ဖြယ္ရာ တခ်ဳိ႕ကို ထုတ္ႏွုတ္ျပီး အက်ဥ္းခ်ဳပ္ဘာသာျပန္ ေဖာ္ျပလုိက္ပါသည္။
_______________________
စစ္တပ္၏ ႏုိင္ငံေရးမွ အဆုတ္
၁၉၉၈ ခုႏွစ္ေမလတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးဆူဟာတို ေခါင္းေဆာင္သည့္ New Order အစိုးရ ျပဳတ္က်သြားသည့္ေနာက္တြင္ စစ္ဘက္-အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးသစ္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးမွာ အေရးႀကီးသည့္ ကိစၥတရပ္ ျဖစ္လာသည္။
ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ၾကာေအာင္ အာဏာရွင္ စနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွ ဒီမုိကေရစီႏွင့္ အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးျပန္လည္ထူေထာင္ရန္ လမ္းပြင့္ခဲ့သည္။ ထုိထက္ပို၍ အေရးႀကီးသည္မွာ ႏုိင္ငံေရးတြင္ နယ္ကြ်ံျခယ္လွယ္ေနသည့္ စစ္တပ္၏ အခန္းက႑ကို အဆံုးသတ္ပစ္ရန္ အေၾကာင္းဖန္လာသည္။
 ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ကတည္းက အင္ဒိုနီးရွား စစ္တပ္က တာ၀န္ႀကီးႏွစ္ရပ္ (dwi fungsi/ dual function) ဆုိသည့္ ေပၚလစီျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေရးတြင္ ထဲထဲ၀င္၀င္ တရား၀င္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ကိစၥကိုလည္း မေက်မနပ္ ေမးခြန္း ထုတ္လာၾကသည္။ ႏိုင္ငံေရးမွ ေစာႏိုင္သမွ် ေစာေစာခြာရန္ စစ္တပ္ကို ေ၀ဖန္ရင္း ဖိအားေပးလာၾကသည္။ အဘက္ဘက္မွ ဖိအားေၾကာင့္ စစ္တပ္အေနျဖင့္ ေရြးစရာမရွိဘဲ လူထုဆႏၵႏွင့္ ကုိက္ညီသည့္ တပ္တြင္းျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေဆာင္ရြက္မည့္အေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ရသည္။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာ (ဆူဟာတို၏ အာဏာသစ္အစိုးရ ျပဳတ္က်အျပီး ၄လအၾကာမွာ) တြင္ စစ္တပ္၏ ပါရာဒိုင္းအသစ္ (Paradigma Baru) - တပ္တြင္းျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ ထြက္ေပၚ လာသည္။ ယင္းတြင္ အခ်က္သံုးခ်က္ပါ၀င္ခဲ့ျပီး စစ္တပ္ကို ျပန္လည္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ျခင္း (redifinisi/ redefine) - ေနရာျပန္ခ်ျခင္း (reposisi/reposition) – (reactualise/ reaktualisasi) ဟုဆုိသည့္ ဒီမုိကေရစီစနစ္သစ္ႏွင့္ သဟဇာတ ျဖစ္သည့္ စစ္တပ္အျဖစ္ ျပန္လည္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ေရး ဆုိသည့္ အခ်က္ သံုးခ်က္ပါ၀င္သည္။
ထုိထက္အေရးႀကီးသည့္ ကိစၥရပ္မွာ အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္သည္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ၀င္ေရာက္ေနရာယူထားသည့္ အေရအတြက္ကို ေလွ်ာ့ခ်၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ တေယာက္မက်န္ လႊတ္ေတာ္မွ ထြက္သြားရန္ဆုိသည့္ ျပည္သူ႔အတုိင္ပင္ခံညီလာခံ (People's Consultative Assembly) ၏ အဆံုးအျဖတ္ကို နာခံခဲ့သည္။ (အဆုိပါညီလာခံတြင္ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ေတာ္မ်ားေကာင္စီႏွင့္ ေဒသဆုိင္ရာ ကိုယ္စားျပဳ ေကာင္စီတုိ႔ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားျခင္းျဖစ္ျပီး ထိုစဥ္က အင္ဒိုနီး၏ အေျခခံဥပေဒအရ အျမင့္ဆံုးဥေပဒျပဳ အဖြဲ႔ျဖစ္သည္ -စကားခ်ပ္)
ထုိ႔အျပင္ စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္အရ စစ္တပ္ကိုယ္တုိင္က ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ ကင္းကင္းေနျပီး တုိင္းျပည္ကာကြယ္ေရး တခုတည္းကို ေဇာက္ခ်လုပ္ေတာ့မည္ဟု ေၾကညာသည္။ တခ်ိန္က အာဏာရွင္စနစ္၏ အဓိက ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျဖစ္ခဲ့သည့္ စစ္တပ္သည္ ဒီမုိကေရစီ အင္အားစုတို႔၏ ဖိအားကို မလြန္ဆန္ႏုိင္ေတာ့ဘဲ ႏုိင္ငံေရးနယ္ကြ်ံေနသည္ကို ေနာက္ျပန္ဆုတ္ျပန္ဆုတ္ရန္ လုိက္ေလ်ာလာရသည္။
အဆုိပါကိစၥမ်ားကို လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရင္ အင္ဒိုနီးရွား၏ စစ္ဘက္-အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး နယ္ပယ္တြင္လည္းသိသိသာသာ အေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။

မေအာင္ျမင္ေသးေသာ စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး
သုိ႔ေသာ္ အင္ဒိုနီးရွား စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသည္ ရည္မွန္းခ်က္ႏွင့္ အလွမ္းေ၀းေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရးမွ ဆုတ္ခြာသြားသည္မွ မွန္ေသာ္လည္း အရပ္ဘက္က စစ္တပ္အေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး (ၾသဇာလႊမ္းေရး) မွာ ျပႆနာအျဖစ္ ဆက္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။
ဆယ္စုတခုၾကာေအာင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္တုိင္ စစ္တပ္သည္ အရပ္သားအစိုးရကို ၾသဇာမခံဘဲ  Autonomy ကုိုယ္သေဘာကိုယ္ေဆာင္ ဆက္ရပ္တည္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။
စစ္တပ္၏ ႏုိင္ငံေရးနယ္ကြ်ံမွဳကို အဆံံုးသတ္ျခင္း ဆုိသည့္ ပထမအဆင့္ကို အျပည့္အ၀ (သို႔မဟုတ္) တစိတ္တပိုင္းအားျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္သည့္တုိင္ ဒုတိယအဆင့္ျဖစ္သည့္ စစ္တပ္အေပၚ အရပ္သားအစိုးရက ၾသဇာလႊမ္းႏိုင္ေရးအထိ တက္လွမ္းႏိုင္ေရးမွာ အခက္အခဲႏွင့္ စိန္ေခၚမွဳမ်ား ျပည့္ႏွက္ေနဆဲျဖစ္သည္။

ပထမအဆင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး
ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ အခက္အခဲမ်ား
အင္ဒိုနီးရွားမွ ဒီမုိကေရစီအင္အားစုမ်ား၏ အဓိက ေတာင္းဆုိခ်က္မွာ စစ္တပ္၏ ႏုိင္ငံေရးနယ္ကြ်ံမႈကို အဆံုးသတ္ေရး ျဖစ္သည္။ စစ္တပ္က ႏုိင္ငံေရးတြင္ ၀င္ေရာက္ျခယ္လွယ္ခြင့္ကို တရား၀င္သေဘာခြင့္ျပဳထားသည့္ စစ္တပ္က တာ၀န္ႀကီးႏွစ္ရပ္ (dwi fungsi/ dual function) ဆုိသည့္ ေပၚလစီကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ေရးဆုိသည့္ ရာဇသံပင္ ျဖစ္သည္။
ဆူဟာတုိေခတ္ (နွစ္ေပါင္း သံုးဆယ္ၾကာေအာင္) တြင္ စစ္တပ္က အာဏာရွင္စနစ္ကို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးရင္း အလြန္အကြ်ံ အာဏာျပခဲ့သျဖင့္ ျပည္သူမ်ားက ႏုိင္ငံေရးလုပ္သည့္ စစ္တပ္ကို မျမင္ခ်င္ေတာ့ေပ။ စစ္တပ္၏ အာဏာအလြဲသံုးမႈမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား ဟိုးေလးတေက်ာ္ျဖစ္လာသျဖင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း  စစ္တပ္ဆုိတာ အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးက ထိန္းေပးမွ ျဖစ္မည္ ဟု ေကာက္ခ်က္ဆြဲလာၾကသည္။
တဆက္တည္းတြင္ စစ္တပ္၏ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑ဆုိသည္ကိုလည္း ဒီမုိကေရစီ၏ ဆူးေျငာင့္ ခလုတ္အျဖစ္ ျမင္လာၾကျပီး ဖ်က္သိမ္းမွျဖစ္မည္ဟု ျမင္လာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမည္လဲဆုိသည့္ နည္းနာကိုမူ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေခတ္ အစတြင္ စစ္တပ္၏ အျပင္ဘက္မွ ဘယ္သူတဦး တေယာက္ကမွ် သိပံုလည္း မေပၚခဲ့ေပ။

စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစ
ဆူဟာတိုကို ဆက္ခံသူ သမၼတဟာဘီဘီ လက္ထက္တြင္လည္း စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္ တပ္ေခါင္းေဆာင္းမ်ားအေပၚတြင္ပဲ ပံုအပ္ထားခ့ဲ သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ၀ရန္တုိ (ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးႏွင့္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္) လက္ထက္တြင္ စစ္တပ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို အေလးအနက္ စတင္လုပ္ေဆာင္ရင္ သူ၏ ပံုရိပ္ကိုလည္း ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့သည္။
(၁) စစ္တပ္ႏွင့္ ရဲတပ္ဖြဲ႔ကို သီးျခားစီ ခြဲထုတ္ခဲ့သည္။
(၂) ႏုိင္ငံေတာ္အဆင့္ႏွင့္ ေဒသအဆင့္တြင္ နဂိုက စစ္တပ္က ရယူထားသည့္ လူမွဳေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ဆုိင္သည့္ ရာထူးေနရာမ်ားကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ခဲ့သည္။
(၃) လူမႈေရးႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးရာ ရံုးကို ဖ်က္သိမ္းလုိက္ျပီး နယ္စပ္ေရးရာ ရံုးႏွင့္ အစားထိုးခဲ့သည္။
(၄) စစ္တပ္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနဆဲ အရာရွိမ်ား အရပ္ဘက္ ရာထူးေနရာမ်ားတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သည့္ စနစ္ကိုလည္း ဖ်က္သိမ္းပစ္ခဲ့သည္။
(၅) စစ္ဘက္ႏွင့္ အရပ္ဘက္ဆုိင္ရာ တာ၀န္ထမ္းေနသူမ်ားၾကားမွ စစ္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ထုိက္သူ အရည္အခ်င္းကို သတ္မွတ္ခဲ့ျပီး၊ တခ်ဳိ႔ကို တပ္မွ ပင္စင္ေစာေပးျခင္း၊ တခ်ဳိ႔ကို ေရွ႔တန္း တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ေစျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
(၆) ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ႏွင့္ ေဒသအဆင့္ လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ အေရအတြက္ကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သည္။
(၇) ႏုိင္ငံေရးတြင္ စစ္တပ္က နိစၥဓူ၀ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနမႈကိုလည္း အဆံုးသတ္ခဲ့သည္။
(၈) စစ္တပ္ႏွင့္ ဂိုကာ (Golkar) ပါတီတို႔ၾကားက ဆက္ဆံေရးကို ကြင္းဆက္ျဖတ္ခဲ့သည့္အျပင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီအားလံုးႏွင့္ ကင္းကင္းေနခဲ့သည္။
(၉) ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ၾကားေနသည္။
(၁၀) စစ္တပ္ႏွင့္ စစ္တပ္ႏွီးႏြယ္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကားက ဆက္ဆံေရးကိုလည္း ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့ သည္။
(၁၁) စစ္တပ္၏ မူ၀ါဒကိုလည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကာလႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ ျပဳျပင္ခဲ့ျပီး၊ ၂၁ ရာစုႏွင့္ လုိက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ ျပင္ဆင္သည္။
(၁၂) ေနာက္ဆံုး စစ္တပ္ကို မူလအမည္ျဖစ္သည့္ အင္ဒိုနီးရွားသမတႏုိင္ငံေတာ္ လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႔ Angkatan Bersenjata Republik Indonesia /ABRI) မွ အင္ဒိုနိးရွား ကာကြယ္ေရး တပ္ - Tentara Nasional Indonesia- TNI ) အျဖစ္ အမည္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။
အထက္ပါအေျပာင္းအလဲမ်ားကို ျပဳလုပ္ရင္း စစ္တပ္ကိုယ္တုိင္က ဆူဟာတိုအလြန္ေခတ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္မႈကို လက္ေတြ႔ျပခဲ့သလို၊ အေျပာင္းအလဲ၏ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကိုလည္း  ေလွ်ာ့တြက္၍မျဖစ္ပါ။ တခ်ဳိ႕အေျပာင္းအလဲမ်ားကို စစ္တပ္က ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း လက္ေတြ႔ျပခဲ့သည္။
၁၉၆၆ ခုႏွစ္ကတည္းက တၾကိမ္မွ အိပ္မက္မမက္ခဲ့ၾကသည့္ အရပ္ဘက္မွ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးႏွင့္ စစ္အရာမဟုတ္သည့္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္တို႔ ေပၚေပါက္လာသည္။ ပါလီမန္တြင္ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ေနရာေပးထားသည့္စနစ္ကိုလည္း မူလက ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေနာက္ဆံုးထား ဖ်က္သိမ္းေပးေရးမွ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာပင္ အျပီးတုိင္ ဖ်က္သိမ္းေပးရန္ စစ္တပ္က လိုက္ေလွ်ာခဲ့သည္။
ျပည္တြင္းလံုၿခံဳေရးကို ရဲတပ္ဖြဲ႔၏လက္ကို အျပီးအပိုင္အပ္ခဲ့ျပီးေနာက္ စစ္တပ္၏တာ၀န္ကိုလည္း ကာကြယ္ေရးတခုတည္းတြင္ ေဘာင္သတ္ထားလိုက္သည္။ အေရးၾကီးသည့္ အေျပာင္းအလဲ (စစ္တပ္ႏွင့္ ရဲတုိ႔၏တိက်သည့္ တာ၀န္ခြဲေ၀မႈ) ကို ျပည္သူ႔အတုိင္ပင္ခံညီလာခံ (People's Consultative Assembly) ၏ ဥပေဒ အမိန္႔အမွတ္ ၇/၂၀၀၀ ႏွင့္ အတည္ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။
ဤအပိုင္းတြင္ အေရးတၾကီးမွတ္သားစရာကိစၥတရပ္မွာ စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို စတင္သူမွာ စစ္တပ္ကိုယ္တုိင္ျဖစ္ခဲ့ျပီး၊ ေနာက္ပိုင္း က်ယ္ျပန္႔ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳမ်ားကို ဥပေဒ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ကာကြယ္ေရး ၀န္ၾကီးဌာနက ကာကြယ္ေရးႏွင့္ စစ္တပ္ႏွင့္ ႏွီးႏြယ္ေသာ ဥပေဒမ်ားကို ျပန္လည္သံုးသပ္ခဲ့သည္။ အဆုိပါ လုပ္ငန္းစဥ္သည္ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အားတက္သေရာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္းႏွင့္ အရပ္သားကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးလက္ေအာက္မွ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလို စိတ္ရွိေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားေၾကာင့္ အထေျမာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ေနာက္ထပ္အေရးႀကီးသည္ကိစၥမွာ အစပိုင္းတြင္ ျပဌာန္းခဲ့သည့္ ဥပေဒမ်ားသည္ မည္၍မည္မွ် အေရးၾကီးသည္ဆုိသည္ကို ၂၀၀၄ ခုႏွစ္အေရာက္တြင္ စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ေႏွးေကြးလာသည့္အခ်ိန္တြင္ ေတြ႔လာရသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ယခုအခါ စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ေႏွးေကြးေနသေယာင္ရွိေနလင့္ကစား စစ္တပ္အေနျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးသို႔ တေက်ာ့ျပန္၀င္ရန္မွာ ယခင္က ရွိႏွင့္ခဲ့သည့္ ဥပေဒမ်ားေၾကာင့္ အလြန္႔အလြန္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေပ။

အေရးႀကီးသည့္ ဥပေဒႏွစ္ရပ္
အထက္ပါကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးဥပေဒတြင္ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒ ၃/၂၀၀၂ ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွား လက္နက္ကိုင္တပ္မ်ား ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းပါရွိသည့္ ဥပေဒ ၃၄/၂၀၀၄ တို႔သည္ အေရးအႀကီးဆံုး ပုဒ္မမ်ား ျဖစ္သည္။ အဆုိပါ ဥပေဒႏွစ္ရပ္အရ စစ္တပ္ႏွင့္ ရဲတပ္ဖြဲ႔၏ တာ၀န္မ်ားကို ခြဲျခားထားႏွင့္ၿပီ ျဖစ္သည္။
ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးဥပေဒ၊ ၂/၂၀၀၂ အရလည္း စစ္တပ္သည္  အင္ဒိုနီးရွားသမတ ႏုိင္ငံေတာ္ကို တစည္းတလံုးတည္းရွိေနရန္ ကာကြယ္ရမည္ဟု ျပဌာန္းထားသည္ (ပုဒ္မ ၁၀)။ အဆုိပါ ဥပေဒအရလည္း စစ္တပ္၏ အဓိက တာ၀န္ၾကီးေလးရပ္ကို ေအာက္ပါအတုိင္း အတိအက် သတ္မွတ္ထားသည္၊
(က) ႏိုင္ငံေတာ္၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ထိန္းသိမ္းရန္ (to uphold) ႏွင့္ ႏုိင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္ကို တည္တံ့ခုိင္ျမဲေရးအတြက္ ေစာင့္ေရွာက္ရန္ (to maintain)
(ခ) ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏုိင္ငံသားမ်ား၏ လံုျခံဳေရးအတြက္ ကာကြယ္ေပးရန္ (to safeguard)
(ဂ) စစ္တုိက္သည့္ကိစၥမွလြဲ၍ စစ္တပ္လွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကို တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ရန္။
(ဃ) ႏုိင္ငံတကာႏွင့္ ေဒသတြင္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေရး။
ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးဥပေဒ၊ ၂/၂၀၀၂ တြင္ပင္ ရဲတပ္ဖြဲ႔၏ တာ၀န္ႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ရဲတပ္ဖြဲ႔သည္ ျပည္သူ႔လူထု၏ လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ ဥပေဒႏွင့္အညီ (uphold the law) ျပည္သူလူထုကို အကာအကြယ္ေပးေရး (protect) ၊ လမ္းညြန္ရန္ (guide) ႏွင့္ အလုပ္အေကြ်းျပဳရန္ (serve) တို႔အတြက္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ အင္အားစုအျဖစ္ ျပဌာန္းထားပါသည္။
၂/၂၀၀၂ တြင္ ရဲတပ္ဖြဲ႔သည္ ျပည္တြင္းလံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာကိစၥရပ္မ်ားတြင္ အဓိက တာ၀န္ရွိသည့္ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္းအျဖစ္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျပဌာန္းထားသည္။

အခက္အခဲမ်ား
အင္ဒိုနီးရွား၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္သည္ အစဥ္ေခ်ာေမြ႔ခဲ့သည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအစတြင္ပင္ အေျပာင္းအလဲကို ဆန္႔က်င္ေသာ တပ္တြင္း အင္အားစုမ်ား အနည္းႏွင့္အမ်ားရွိခဲ့သည္။ အမ်ဳိးသားလံုၿခံဳေရးရာ ကိစၥမ်ားတြင္  စစ္တပ္၏ ႏုိင္ငံေရးၾသဇာသည္ က်ဆင္းမသြားခဲ့ေပ။
စစ္တပ္အတြင္း ရာထူးတုိးသည့္ကိစၥ၊ တပ္တြင္းမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မွဳဆုိေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားကို စစ္ခံုရံုးမ်ားတြင္ စစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ စစ္တပ္သည္ သမတ၏ ၾသဇာကို မနာခံဘဲ သီးသန္႔ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။
အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္သည္ အရန္တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားထားရွိသည့္ စနစ္ (ကိုတာ-koter) ကို ဖ်က္သိမ္းရန္ ေတာင္းဆုိခ်က္ တုိင္းကို ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။ ေက်းရြာအဆင့္အထိ သာမန္ အရပ္သားမ်ား အၾကားတြင္ စစ္တပ္၏ အရန္တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ား (သတင္းေပးမ်ား) ထားရွိျခင္းကို  စစ္တပ္က ႏိုင္ငံေရးမွာ အျပည့္အ၀ ထိန္းခ်ဳပ္ထားရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ လုပ္သည့္သေဘာဟု ေ၀ဖန္သူမ်ားကဆုိလင့္ကစား  စစ္တပ္ကိုယ္တုိင္က ထုိစနစ္သည္ ႏုိင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္ကို တည္တံ့ခုိင္ၿမဲေရးအတြက္ ေစာင့္ေရွာက္ရန္ဆိုသည့္ အခ်က္ႏွင့္ အၾကံဳး၀င္သည္ဟုဆုိကာ ခုခံေနဆဲျဖစ္သည္။
လက္နက္ကိုင္ခြဲထြက္ေရးသမားမ်ားအေရးမွ ကာကြယ္ရန္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႔က မထိန္းႏုိင္ေလာက္သည့္  တည္ျငိမ္ေရးကို ထိခုိက္ေစသည့္ကိစၥ၊ ဘာသာေရးႏွင့္ လူမွဳ အဓိကရုန္းမ်ား အႏၱရာယ္မွ ကာကြယ္ရန္ ကိုတာစနစ္လိုအပ္သည္ဟု ဆိုသည္။

စစ္တပ္ႏွင့္ စီးပြားေရး
အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္သည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ယခုတုိင္ လက္လႊတ္ရန္ ဆႏၵရွိပံုမရေပ။ ျပည္သူလူထုက ေ၀ဖန္ေနလင့္ကစား အစပိုင္းတြင္ စစ္တပ္က စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္မွဳမွာ လိုအပ္ခ်က္အရဆုိသည့္အေၾကာင္းျပခ်က္ႏွင့္ တရားမွ်တေၾကာင္း ခုခံေခ်ပေလ့ရွိသည္။ အစိုးရက ခ်ေပးသည့္ ကာကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္၏ တစံုလံုး လိုအပ္ခ်က္ကို မကာမိဟု အေၾကာင္းျပသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး Endriartono Sutarto ကုိယ္တုိင္က ‘အစိုးရက ခ်ေပးတဲ့ ဘက္ဂ်က္က စစ္သားေတြရဲ႕ သက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရးအတြက္ မေလာက္ငွလို႔ မလုပ္ခ်င္ဘဲ စီးပြားေရး လုပ္ေနရတာ” ဟု ဆုိခဲ့သည္။
မည္သုိ႔ဆုိေစကာမူ အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္အတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွ မခြာခ်င္လည္း ခြာရမည့္ပံုရွိသည္။ ဥပေဒအမွတ္ ၂၄/၂၀၀၄ အရ အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္က လုပ္ကိုင္ေနသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအားလံုးကို ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာတြင္ အျပီးအပိုင္ လက္လႊတ္ရန္ အတိအက် ျပဌာန္းထားသည္။
လုပ္ငန္းပိုင္းဆုိင္ရာ အခက္အခဲမ်ား ရွိေနလင့္ကစား စစ္တပ္၏ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ပိတ္ပစ္ျခင္း၊ အရပ္သား ကုမၸဏီမ်ားကို လက္လႊဲေရာင္းခ်ျခင္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ေနရာ (စာတမ္းျပဳစုသည့္ ၂၀၁၀) အထိ အေတာ္အတန္ ခရီးေရာက္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။

စစ္တပ္ႏွင့္ တရားစီရင္ေရး
အင္ဒိုနီးရွား၏ စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ ေနာက္ထပ္ ျပသနာတရပ္မွာ စစ္တပ္တရားစီရင္ေရးကိစၥပင္ျဖစ္သည္။
၁၉၉၉ ခုႏွစ္ကတည္းက ျပည္သူ႔အတုိင္ပင္ခံညီလာခံ (People's Consultative Assembly) က  သာမန္ရာဇ၀တ္မွႈ က်ဴးလြန္သည့္ စစ္သားတုိင္းလည္း အရပ္ဘက္ တရားရံုးမွာ အမႈရင္ဆုိင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ထားသည့္တုိင္ စစ္ခံုရံုးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ဥပေဒသစ္ ျပဌာန္းရန္မွာ ေနာက္ထပ္ ေလးႏွစ္အခ်ိန္ယူခဲ့ရသည္။
စစ္သားမ်ားကို အရပ္ဘက္က တရားရံုးက တရားစီရင္ႏုိင္သည့္အခ်ိန္မတန္ေသးဟု စစ္တပ္က အေၾကာက္အကန္ျငင္းဆန္၍ အျပန္႔က်ယ္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရန္ ဆက္လက္ ျငင္းဆန္ေနဆဲျဖစ္သည္။
စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ ပူးတြဲ ခံုရံုးမ်ဳိးကို စစ္တပ္က အဆုိျပဳထားျပီး စာတမ္းျပဳစုသည့္အခ်ိန္ (၂၀၁၀) အထိ ယင္းကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ညွိႏႈိင္းအေျဖမရွာႏုိင္သည့္ အေျခအေနျဖစ္သည္၊ ျဖစ္ႏုိင္ေျခ တရပ္မွာ စစ္တပ္က အဆုိျပဳသည့္အတုိင္း ပူးတြဲ ခံုရံုးႏွင့္ ၾကားကာလတခုကို ျဖတ္သန္းျပီးမွ အရပ္သားခံုရံုးအဆင့္ကို တက္လွမ္းႏုိင္မည့္ပံု ရွိသည္။
(မေအာင္ျမင္ေသးသည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ဒုတိယအဆင့္ႏွင့္ အဆုိျပဳခ်က္ကို ဆက္လက္ ေဖာ္ျပသြားပါမည္)
ေနသြင္
(ေမလ ၁၃၊ ၂၀၁၂)by;maukkha